مدیریت امور كاركنان حوزه‌ای است كه به اندازه كل حوزه مدیریت قدمت دارد اما به طور طبیعی دستخوش تغییر و تكامل شده است. نقطه عطف این تغییر و تكامل جایی است كه به جای مدیریت كاركنان ، مدیریت منابع انسانی مطرح می‌شود. مدیریت منابع انسانی علاوه بر دارا بودن مبانی و مفاهیم مدیریت كاركنان، رویكردهای كلی‌تر و جدید‌تری را در مدیریت نیروی انسانی در نظر می‌گیرد.
مقصود از مدیریت منابع انسانی سیاست‌ها و اقدامات مورد نیاز برای اجرای بخشی از وظیفه مدیریت است كه با جنبه‌هایی از فعالیت كاركنان بستگی دارد، به ویژه برای كارمندیابی، آموزش دادن به كاركنان، ارزیابی عملكرد، دادن پاداش و ایجاد محیطی سالم و منصفانه برای كاركنان سازمان.
اهداف مدیریت منابع انسانی
اهداف اساسی مدیریت منابع انسانی حصول نتایج مطلوب از تلاش‌های جمعی كاركنان سازمان است كه می‌توان به صورت زیر آن را بیان نمود:
- تأمین نیروی انسانی با حداقل هزینه
- پرورش و توسعه استعدادها و مهارت‌های افراد
- حفظ و نگهداری نیروهای لایق و ایجاد روابط مطلوب بین آنان
- تأمین احتیاجات مادی و معنوی و جلب رضایت پرسنل بطوری كه همسویی لازم بین اهداف شخصی آنها، و هدف‌های سازمان ایجاد گردد.
بطور خلاصه می‌توان گفت هدف اساسی مدیریت منابع انسانی استفاده بهینه از نیروی انسانی به گونه‌ای است که اهداف کارکنان، سازمان و جامعه محقق گردد.
نظام مدیریت منابع انسانی گروه مربیان آینده پژوه
گروه مربیان آینده پژوه در زمینه مدیریت منابع انسانی، خدمات زیر را ارائه می‌نماید:
- تجزیه و تحلیل شغل
تجزیه و تحلیل شغل را می‌توان هر نوع فعالیت یا فرآیند جمع‌آوری، منظم کردن و ارزیابی اطلاعات مربوط به کارکنان سازمان دانست.
- بررسی کلی سازمان
- تنظیم شرح شغل : وظایف، مسؤولیتها و شرایط كلی كار به طور خلاصه بیان می‌شود.
- تنظیم شرایط احراز شغل : شرح حداقل شرایطی است كه متصدی شغل باید داشته باشد تا بتواند با موفقیت از عهده كار برآید
- طراحی شغل : تنظیم وظایف و مسئولیت‌ها در یک شغل یا گروهی از مشاغل وابسته به یکدیگر به نحوی که حداکثر بازدهی به دست آید و باعث رضایت، رشد و پیشرفت و در نهایت بهبود کیفیت زندگی کاری کارکنان شود.
- ارزیابی و اصلاحات لازم
- کارمندیابی
- منابع (درون سازمانی، برون سازمانی)
- روش‌های جذب
- زمان‌بندی کار
- ارزیابی فرایند کارمندیابی
- مسیر شغلی
- ارزیابی عملکرد
- آموزش نیروی انسانی
- مدیریت انگیزش و پاداش
- نظام جبران خدمت (حقوق و دستمزد)
- سیستماتیک کردن پاداش‌های مالی و غیرمالی کارکنان
- تصحیح عملکرد کارکنان
- توسعه و آموزش کارکنان
- ساختارمند نمودن پرداخت‌ها به کارکنان بر اساس ارزش زمانی آنان
- سیستم اطلاعات منابع انسانی
هدف برنامه‌ریزی منابع انسانی
برنامه‌ریزی منابع انسانی فرآیندی است که به منظور تدوین اهداف مرتبط با منابع انسانی، و توسعه استراتژی‌هایی برای دستیابی به این اهداف و شناسایی رویه‌های حاکم بر جذب، بکارگیری، توسعه و حفظ منابع انسانی بکار گرفته می‌شود. هدف عمده این فرایند مشخص نمودن نیازهای آینده به منابع انسانی و چگونگی برآوردن این نیازها ضمن درنظر گرفتن بهترین منافع برای فرد و سازمان است.
مراحل فرایند برنامه‌ریزی منابع انسانی
در فرآیند برنامه‌ریزی منابع انسانی از طریق ممیزی، فرصت‌ها و تهدیدها شناسائی می‌گردد و با كمك تجزیه و تحلیل منابع داخلی سازمان در سطح خرد و كلان نقاط قوت و ضعف سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد و با توجه به اهداف سازمانی برنامه‌ریزی نیروی انسانی انجام می‌شود.
فرایند برنامه ریزی منابع انسانی از چهار مرحله زیر تشکیل شده است:
مرحله اول: گردآوری، تحلیل و پیش‌بینی داده‌های عرضه و تقاضا. در این مرحله پنج گام وجود دارد:
- تحلیل: الف- تحلیل نیروی کار کنونی ب- بررسی ترکیب آینده نیروی کار در جامعه؛ ج- تعیین بهره‌وری نیروی کار در آینده؛ د- بررسی و تحلیل ساختار سازمانی و پیش‌بینی آن در آینده
- پیش‌بینی تقاضای منابع انسانی
- پیش‌بینی تقاضای هر واحد
- سازگاری با بودجه
- پیش‌بینی عرضه نیروی انسانی
مرحله دوم: پدید آوردن هدف‌ها و سیاست‌های منابع انسانی
مرحله سوم: تدوین برنامه‌های عملی و اجرایی منابع انسانی
مرحله چهارم: نظارت و ارزشیابی